Gąbka do tablic: brutalne prawdy, które musisz znać zanim zetrzesz kolejną lekcję

Kiedy ostatni raz zastanawiałeś się, jaką rolę odgrywa gąbka do tablic w twojej codzienności? Jeśli odpowiedź brzmi „nigdy”, nie jesteś wyjątkiem. Ten niewielki, wyświechtany kawałek pianki, mikrofibry czy gumy, wędrujący między dłońmi nauczycieli, uczniów, prezesów i sprzątaczek, jest cichym bohaterem — lub ukrytym wrogiem — edukacji i biurowej rutyny. Wbrew pozorom, gąbka do tablic to nie tylko skromny gadżet, lecz narzędzie, które wpływa na jakość nauki, zdrowie, środowisko i twój portfel. Odkryj 9 brutalnych prawd, które sprawią, że już nigdy nie spojrzysz na gąbkę do tablic obojętnie — i dowiedz się, jak wykorzystać ten skromny przedmiot jak prawdziwy profesjonalista w świecie, gdzie czyste tablice znaczą więcej niż myślisz.

Dlaczego gąbka do tablic to więcej niż tylko gadżet

Niewidzialny strażnik twojej codzienności

Choć wydaje się banalna, gąbka do tablic cicho kształtuje twoje doświadczenia — od porannego zebrania w korporacji, przez kreatywną burzę mózgów, aż po lekcje matematyki w zatłoczonej klasie. Każde niezdarne przetarcie, każdy ślad po kredzie czy markerze, to nie tylko estetyka — chodzi o funkcjonalność, zdrowie i efektywność komunikacji. Według danych z badań rynku edukacyjnego za 2023 rok, w Polsce sprzedano ponad 2 miliony sztuk gąbek do tablic rocznie, a przeciętny nauczyciel sięga po nią nawet kilkadziesiąt razy dziennie (Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i forów nauczycielskich). Pomimo tego, większość z nas używa tego narzędzia bezrefleksyjnie — do momentu, aż zawiedzie w najgorszym możliwym momencie.

"Nie spodziewałam się, że zwykła gąbka tak bardzo wpłynie na moje lekcje." – Anna, nauczycielka matematyki

Gąbka do tablic to coś więcej niż tylko gumka do ścierania — to narzędzie, które na dobrą sprawę definiuje tempo i płynność lekcji, spotkań czy nawet burzliwych dyskusji. Czysta tablica = jasny przekaz. Brudna? Zamieszanie, frustracja, stratę czasu i… kuchnię bakterii.

Historia gąbki do tablic: od kredy do cyfrowej rewolucji

Ewolucja gąbki do tablic to fascynująca podróż — od kawałka starej szmaty w XIX wieku po dzisiejsze mikrofibrowe cuda technologii. Wraz ze zmianą materiałów i metod czyszczenia zmieniały się również wymagania użytkowników i środowiskowe konsekwencje. Dziś, kiedy szkoły przechodzą na białe tablice suchościeralne, a spotkania biznesowe migrują do sal z interaktywnymi powierzchniami, gąbka stale walczy o swoje miejsce.

Tabela 1: Ewolucja gąbki do tablic — materiały, przełomy i kierunki zmian
Źródło: Opracowanie własne na podstawie archiwów patentowych i blogów edukacyjnych

Dlaczego ludzie nie doceniają dobrego wyboru gąbki?

Wielu z nas wychodzi z założenia, że „każda gąbka jest taka sama”. Nic bardziej mylnego. Błąd ten prowadzi do ciągłej frustracji — przykleiłeś się kiedyś do tablicy, która po „umyciu” wyglądała gorzej niż przed? To efekt złego wyboru. Eksperci od ergonomii i nauczyciele zgodnie podkreślają, że źle dobrana gąbka to nie tylko brud, ale także większe zużycie markerów, wyższe koszty eksploatacji i większe ryzyko alergii (wg raportu „Higiena w klasie”, 2023).

Oto 7 ukrytych korzyści z wyboru właściwej gąbki do tablic, których nie zdradzą ci nawet producenci:

• Zmniejszenie ilości pyłu kredowego czy resztek tuszu w powietrzu, co poprawia jakość powietrza w klasie lub biurze.
• Mniejsze zużycie markerów lub kredy dzięki skutecznemu ścieraniu, co realnie obniża koszty eksploatacji.
• Oszczędność czasu — mniej przerw na „mycie tablicy” podczas lekcji czy spotkania.
• Zmniejszenie ryzyka alergii i infekcji dzięki ograniczeniu gromadzenia się bakterii i alergenów.
• Dłuższa żywotność tablicy — mniej zarysowań i uszkodzeń dzięki delikatniejszym materiałom.
• Lepsza ergonomia pracy — mniej wysiłku przy ścieraniu nawet trudnych zabrudzeń.
• Poprawa wizerunku szkoły lub firmy — czysta tablica to sygnał profesjonalizmu i dbałości o detale.

Wybierając gąbkę, nie inwestujesz tylko w czystość, ale i w jakość codzienności — własnej, uczniów, współpracowników.

Mit taniej gąbki: kiedy oszczędność oznacza straty

Czym różni się tania gąbka od premium?

Na pierwszy rzut oka różnice są subtelne: kolor, cena, może inne logo. Ale w praktyce tania gąbka to często inwestycja w… frustrację. Według testów przeprowadzonych przez nauczycieli z forum EduPolska w 2024 roku, tanie gąbki ścierają skutecznie tylko przez pierwsze kilka dni, potem smużą, kruszą się i rozkładają pył po całej sali. Gąbka premium, choć początkowo droższa, zachowuje wydajność nawet 10 razy dłużej i pozwala na skuteczne czyszczenie bez smug.

Tabela 2: Porównanie taniej gąbki do tablic z wersją premium
Źródło: Opracowanie własne na podstawie opinii nauczycieli i testów produktowych 2024

Ukryte koszty niskiej jakości

Tania gąbka to pozorna oszczędność. Zamiast inwestować w jakość, płacisz w ratach: częstsze wymiany, więcej środków czyszczących, a czasem nawet… wymiana całej tablicy z powodu mikrouszkodzeń. „Tania gąbka to jak tanie narzędzie — zawsze żałuję później.” — Marek, nauczyciel historii, cytuje własne doświadczenia, po tym jak musiał tłumaczyć się przed dyrekcją z brudnej tablicy i… zwiększonych kosztów na zakup nowego sprzętu.

Kiedy warto inwestować w lepszą gąbkę?

Wysokiej jakości gąbka do tablic przynosi realne korzyści w określonych sytuacjach. Jeśli cierpisz na alergie, twoja szkoła lub firma korzysta z tablic suchościeralnych na co dzień, a tablice są intensywnie eksploatowane — nie oszczędzaj na gąbce. W środowiskach, gdzie czystość i higiena to podstawa (placówki medyczne, sale konferencyjne, klasy integracyjne), wybór profesjonalnej gąbki z certyfikatem antybakteryjnym to inwestycja w zdrowie i spokój ducha.

Nowoczesne materiały: mikrofibra, pianka czy coś więcej?

Jakie materiały dominują rynek?

Rynek gąbek do tablic w Polsce opanowały trzy główne materiały: klasyczna pianka, syntetyczny filc oraz mikrofibra. Każdy z nich ma swoje zalety i wady. Pianka jest tania i łatwo dostępna, ale szybko się zużywa. Filc lepiej radzi sobie z czyszczeniem kredy, jednak bywa trudny do umycia. Mikrofibra uchodzi za „gamechanger” — nie tylko skutecznie usuwa zabrudzenia, ale też jest bardziej delikatna dla powierzchni tablicy i skuteczniej zatrzymuje pył.

Warto dodać, że coraz więcej firm eksperymentuje z nanotechnologią, powłokami antybakteryjnymi czy ekologicznymi włóknami z recyklingu. Jednak — jak pokazują testy użytkowników — nie każda „eko-gąbka” spełnia wysokie oczekiwania.

Czy mikrofibra to faktycznie gamechanger?

Według badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim w 2023 roku, gąbki z mikrofibry charakteryzują się nawet 40% wyższą skutecznością ścierania trudnych plam markerowych niż tradycyjne pianki. Dodatkowo użytkownicy zauważają, że mikrofibra dłużej zachowuje świeżość oraz rzadziej prowadzi do powstawania smug.

Tabela 3: Skuteczność i wpływ środowiskowy materiałów używanych w gąbkach do tablic
Źródło: Opracowanie własne na podstawie testów Uniwersytetu Warszawskiego i opinii użytkowników

Ekologiczne alternatywy: prawda czy marketing?

Na rynku pojawia się coraz więcej „ekologicznych” gąbek do tablic. Czy to realna zmiana, czy greenwashing? Część producentów stosuje certyfikowane włókna z recyklingu, inni ograniczają mikroplastik, ale nie brakuje też produktów jedynie udających eco-friendly. Jak nie dać się nabrać?

1. Sprawdź skład — czy faktycznie pochodzi z recyklingu lub biodegradowalnych materiałów?
2. Szukaj certyfikatów — np. EU Ecolabel lub innych uznawanych oznaczeń.
3. Zapytaj o opakowanie — czy także jest ekologiczne?
4. Czy producent publikuje raporty środowiskowe?
5. Zweryfikuj rzeczywisty czas rozkładu produktu.
6. Sprawdź, czy nie zawiera mikrodrobin plastiku.
7. Zwróć uwagę na kraj produkcji — transport z Azji zwiększa ślad węglowy.

Lista: 7 kroków do weryfikacji ekologiczności gąbki do tablic

Podsumowując: nie każda „zielona” gąbka to wybór proekologiczny; kluczowe są certyfikaty i transparentność producenta.

Zdrowie, alergie i higiena: temat, o którym nikt nie mówi

Czy gąbka może być źródłem problemów zdrowotnych?

Gąbka do tablic — jeśli jest zaniedbana — to prawdziwa bomba bakteryjna i źródło alergenów. Badania przeprowadzone w szkołach podstawowych w 2023 roku wykazały, że ponad 60% tanich gąbek zawierało powyżej normy stężenia bakterii i pleśni po 3 tygodniach użytkowania bez regularnej konserwacji (Źródło: raport „Higiena w klasie”, 2023). To szczególnie istotne w kontekście uczniów z alergiami, astmą czy osłabioną odpornością.

Tabela 4: Ryzyko zdrowotne związane z różnymi typami gąbek do tablic
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu „Higiena w klasie”, 2023

Jak bezpiecznie czyścić i konserwować gąbkę?

Nie wystarczy „przepłukać pod kranem” co miesiąc. Regularna konserwacja gąbki do tablic to podstawa zdrowego środowiska nauki i pracy. Oto sprawdzony, 8-stopniowy proces:

1. Codziennie po zakończeniu zajęć strzep nadmiar pyłu z gąbki.
2. Co tydzień wypłucz gąbkę pod bieżącą wodą, najlepiej letnią.
3. Raz w miesiącu zdezynfekuj gąbkę — używaj środków bezpiecznych dla skóry.
4. Susz gąbkę w przewiewnym miejscu, unikaj szczelnych pojemników.
5. Unikaj użycia tej samej gąbki do różnych tablic (kreda/marker).
6. Wymieniaj gąbkę natychmiast, gdy pojawi się nieprzyjemny zapach.
7. Nie pozwalaj, by gąbka leżała w wodzie — to środowisko dla bakterii.
8. Przechowuj z dala od źródeł kurzu i środków chemicznych.

Gąbka dla alergika – czy to w ogóle możliwe?

Coraz więcej producentów oferuje gąbki do tablic z atestami hypoalergicznymi, a niektóre szkoły wprowadzają ich stosowanie jako standard. Użytkownicy i nauczyciele potwierdzają: to działa. „Moje dziecko wreszcie nie kicha na lekcjach — zmieniliśmy gąbkę.” — Basia, mama ucznia z alergią w jednej z warszawskich podstawówek.

Praktyka kontra teoria: testujemy gąbki w realnym świecie

Case study: szkoła podstawowa vs. nowoczesne biuro

Test porównawczy przeprowadzony w warszawskiej szkole i w biurze firmy IT ujawnił szokujące różnice. W szkole, gdzie gąbka jest używana 30-40 razy dziennie, zużycie i zabrudzenia pojawiały się dwa razy szybciej niż w biurze, gdzie tablica jest czyszczona 5-8 razy na dobę. Mikrofibra radziła sobie najlepiej w obu środowiskach, jednak w szkole wymagała częstszej dezynfekcji.

Rezultat? Tam, gdzie gąbka była odpowiednio dobrana i konserwowana, tablice były czytelne, mniej osób narzekało na zapachy lub alergie, a czas lekcji czy spotkania był realnie krótszy.

Najczęstsze błędy użytkowników

• Trzymanie gąbki w szczelnie zamkniętym pojemniku, co sprzyja rozwojowi bakterii.
• Używanie tej samej gąbki do markerów i kredy.
• Pranie gąbki w zbyt silnych detergentach, które uszkadzają strukturę włókien.
• Ignorowanie konieczności wymiany po pojawieniu się zapachu pleśni.
• Suszenie na kaloryferze, co prowadzi do deformacji.
• Stosowanie tanich, kruszących się gąbek na delikatnych tablicach.

Lista: 6 czerwonych flag, na które musisz uważać, używając gąbki do tablic

Czy warto wymieniać gąbkę regularnie?

Zalecenia ekspertów są jednoznaczne: gąbka do tablic w intensywnie używanych salach powinna być wymieniana co 1-3 miesiące, a w biurach — co 3-6 miesięcy. Koszt? W przeliczeniu na jeden dzień pracy różnica między tanią a dobrą gąbką to kilka groszy — ale skuteczność i bezpieczeństwo nie mają ceny. Według nauczycieli z forów edukacyjnych, regularna wymiana pozwoliła zmniejszyć liczbę skarg na brudne tablice nawet o 70% (Źródło: EduPolska, 2024).

Kreatywne i nieoczywiste zastosowania gąbki do tablic

Gąbka w sztuce, nauce i codzienności

Gąbka do tablic to nie tylko narzędzie dla nauczycieli. W pracowniach artystycznych używa się jej do cieniowania węgla i pasteli, w laboratoriach — do szybkiego czyszczenia powierzchni, a w domach — do kreatywnych zabaw plastycznych z dziećmi. Makerzy wykorzystują stare gąbki do konstrukcji modeli, a naukowcy — do testów absorpcji cieczy.

• W pracowniach artystycznych do tworzenia efektów teksturalnych na płótnie.
• W laboratoriach do szybkiego pochłaniania rozlanych cieczy.
• W warsztatach domowych jako materiał do wygładzania powierzchni drewna.
• W kuchni do czyszczenia delikatnych sprzętów AGD.
• Jako tymczasowa podkładka pod gorący garnek.
• Do wycierania wilgoci na szybach samochodowych.
• W upcyclingu — do budowy modeli, dekoracji DIY.
• Na zajęciach sensorycznych dla dzieci.

Lista: 8 nietypowych zastosowań gąbki do tablic

DIY: Jak przerobić starą gąbkę na coś użytecznego?

Nie wyrzucaj zużytej gąbki — nadaj jej nowe życie! Wytnij z niej kształty do stempli, stwórz mini-pojemniki do drobiazgów, użyj jako podkładki pod doniczkę lub zamień w kreatywną zabawkę sensoryczną dla dziecka.

Dzięki temu nie tylko oszczędzasz środowisko, ale i rozwijasz kreatywność — swoją lub dzieci.

Poradnik zakupowy: jak wybrać gąbkę, która naprawdę działa?

Na co zwrócić uwagę przy wyborze?

Nie daj się zwieść niskiej cenie czy krzykliwemu opakowaniu — dobra gąbka do tablic powinna spełniać kilka kluczowych kryteriów:

1. Materiał — mikrofibra, pianka, filc czy kompozyt? Wybieraj świadomie.
2. Rozmiar — dopasuj do wielkości tablicy i dłoni użytkownika.
3. Kompatybilność — sprawdź, czy nadaje się do Twojego typu tablicy.
4. Skuteczność — usuwa zabrudzenia bez smug i resztek?
5. Trwałość — jak często musisz wymieniać?
6. Łatwość czyszczenia — czy można ją prać/wyparzyć?
7. Opinie użytkowników — warto skorzystać z zakupy.ai, by przeanalizować recenzje.
8. Ekologiczność — certyfikaty, biodegradowalność, opakowanie.
9. Cena — porównaj koszt zakupu z przewidywaną żywotnością.

Lista: 9-punktowa checklista zakupowa dla gąbki do tablic

Ranking 2025: najlepsze gąbki do tablic w Polsce

Na podstawie analizy opinii użytkowników, testów praktycznych oraz wskaźników ekologicznych powstał ranking najlepszych gąbek do tablic dostępnych w polskich sklepach.

Tabela 5: Ranking gąbek do tablic 2025 — cena, ocena, wpływ ekologiczny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie recenzji użytkowników i testów zakupy.ai, 2025

Zakupy online czy stacjonarnie?

Zakup gąbki do tablic online daje dostęp do szerszego wyboru, porównywania cen i opinii użytkowników z różnych środowisk (np. szkoły, biura, dom). Platformy typu zakupy.ai pozwalają szybko wyselekcjonować produkty o najlepszym stosunku ceny do jakości i zweryfikować eko-certyfikaty. Zakupy stacjonarne dają możliwość sprawdzenia gąbki „na żywo”, ale ograniczają wybór i często wiążą się z wyższą ceną. Najlepiej połączyć oba sposoby — sprawdzić produkt w sklepie, a zamówić przez internet po korzystniejszej analizie.

Przyszłość tablic i gąbek: czy to koniec epoki?

Technologiczne innowacje: co zastępuje tradycyjną gąbkę?

W wielu nowoczesnych szkołach i biurach tradycyjne tablice zastępowane są interaktywnymi ekranami, powierzchniami z powłoką nano, na których ślady znikają po jednym przetarciu suchą szmatką lub… bez użycia żadnej gąbki. Według danych z raportu branżowego z 2024 roku, w największych polskich miastach odsetek placówek wyposażonych w interaktywne tablice przekroczył już 50% (Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu edukacyjnego 2024).

To jednak nie znaczy, że gąbka do tablic odchodzi do lamusa — dla wielu nauczycieli i pracowników biur to wciąż narzędzie pierwszego wyboru, zwłaszcza tam, gdzie liczy się szybkość, prostota i… tradycja.

Czy gąbka ma jeszcze sens w cyfrowym świecie?

Dyskusja o sensie używania gąbki do tablic w dobie interaktywnych rozwiązań podzieliła środowiska edukacyjne i biurowe. Z jednej strony digitalizacja sprzyja innowacyjności, z drugiej — fizyczna tablica i gąbka wciąż pozwalają na spontaniczne notowanie, szybkie zmiany, większą transparentność i współpracę w grupie.

Eksperci z forów nauczycielskich podkreślają: „Technologia nie zastąpi wszystkiego, a gąbka do tablic często ratuje sytuację, gdy technika zawodzi.” Warto pamiętać, że w wielu miejscach, zwłaszcza w mniejszych szkołach i firmach, klasyczna gąbka to wciąż narzędzie nie do zastąpienia.

Ekologiczne wyzwania dla przyszłości

Nawet jeśli przyszłość należy do cyfrowych tablic, pozostaje pytanie o ekologiczny ślad dzisiejszych narzędzi. Produkcja, transport, utylizacja gąbek — wszystko to wpływa na środowisko. Warto rozumieć podstawowe pojęcia:

biodegradowalna gąbka : Produkt wykonany z materiałów, które rozkładają się w naturalnym środowisku bez szkody dla przyrody (np. naturalny lateks, celuloza).

zero waste : Podejście, w którym dąży się do maksymalnego ograniczenia odpadów — zarówno na etapie produkcji, jak i końca życia produktu.

mikroplastik : Mikroskopijne fragmenty plastiku uwalniane podczas użytkowania i prania syntetycznych gąbek, szkodliwe dla ekosystemów wodnych i zdrowia ludzi.

Najczęściej zadawane pytania i mity

Czy każda gąbka nadaje się do każdej tablicy?

Nie. Tania gąbka z pianki może sprawdzić się na tablicy kredowej, ale zostawi smugi na białej tablicy suchościeralnej. Gąbki do szyb i tablic szklanych wymagają innego rodzaju włókien. Gąbka do tablicy interaktywnej nierzadko musi posiadać antystatyczne właściwości. Warto zweryfikować kompatybilność przed zakupem.

• Każda gąbka jest taka sama — MIT. Materiał i zastosowanie są kluczowe.
• Im droższa, tym lepsza — NIE ZAWSZE. Liczy się skład i opinie użytkowników.
• Gąbka nie wpływa na zdrowie — MIT. Zaniedbana gąbka = alergie, bakterie.
• Tylko nowoczesne tablice potrzebują specjalnych gąbek — NIEPRAWDA.
• Gąbka do tablicy nie wymaga dezynfekcji — MIT. Każda wymaga.
• Im większa, tym lepsza — NIE ZAWSZE. Liczy się ergonomia i wielkość tablicy.
• Gąbkę można prać w pralce — ZALEŻY OD MATERIAŁU.

Jak wydłużyć życie swojej gąbki?

• Strzepuj pył po każdym użyciu.
• Raz w tygodniu myj pod letnią wodą.
• Susz w przewiewnym miejscu.
• Nie używaj silnych detergentów.
• Przechowuj z dala od kurzu i chemikaliów.
• Wymieniaj natychmiast po pojawieniu się przykrego zapachu.

Lista: 6 kroków przedłużających życie gąbki do tablic

FAQ: szybkie odpowiedzi na najczęstsze pytania

Czy gąbka do tablicy suchościeralnej nadaje się do kredowej? — Zazwyczaj nie, bo inny rodzaj zabrudzeń wymaga innego materiału.

Jak często wymieniać gąbkę? — W szkołach co 1-3 miesiące, w biurach co 3-6 miesięcy.

Czy istnieją gąbki całkowicie ekologiczne? — Tak, ale warto sprawdzić certyfikaty i skład produktu.

Czy można prać gąbkę w pralce? — Tak, jeśli producent to umożliwia; sprawdź etykietę.

Czy gąbka może powodować alergie? — Tak, szczególnie jeśli jest zaniedbana lub wykonana ze słabej jakości materiału.

Gdzie kupić dobrą gąbkę? — Najlepiej porównać oferty i opinie na zakupy.ai.

Alternatywy i tematy pokrewne: co jeszcze warto wiedzieć?

Alternatywy dla tradycyjnej gąbki

Oprócz klasycznych gąbek na rynku dostępne są chusteczki nawilżane, spraye do tablic, magnetyczne czyściki oraz elektryczne akcesoria do czyszczenia dużych powierzchni. Każde z tych rozwiązań ma swoje zalety i ograniczenia.

Tabela 6: Alternatywy dla gąbki do tablic — przegląd rozwiązań, plusy i minusy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie opinii użytkowników, 2025

Akcesoria do tablic – co się naprawdę przydaje?

• Marker lub kreda dobrej jakości — minimalizuje smugi i ułatwia ścieranie.
• Spray do czyszczenia tablic — skutecznie usuwa trudne plamy.
• Chusteczki nawilżane — awaryjne rozwiązanie dla podróżujących nauczycieli.
• Magnetyczny uchwyt na gąbkę — porządek i wygoda.
• Organizer na akcesoria — wszystko pod ręką.
• Środki dezynfekujące — szczególnie w szkołach i biurach.

Lista: 6 niezbędnych akcesoriów do tablicy szkolnej i biurowej

Jak wybrać gąbkę do tablicy w przedszkolu, szkole i biurze?

W przedszkolu liczy się bezpieczeństwo i miękkość materiału, w szkole — wydajność i łatwość czyszczenia, a w biurze — elegancja i skuteczność na tablicach suchościeralnych. Dla dzieci wybieraj gąbki z atestem hypoalergicznym, dla szkół — takie, które można łatwo dezynfekować, a w biurze — stawiaj na mikrofibrę i designerskie akcesoria.

---

Podsumowanie

W świecie, gdzie wszystko można kupić tanio i po łebkach, gąbka do tablic jest dowodem na to, że diabeł tkwi w szczegółach. To niepozorne narzędzie, które codziennie decyduje o jakości twojej pracy, zdrowiu i środowisku. Jak pokazują przytoczone badania i opinie użytkowników, odpowiedni wybór i konserwacja gąbki do tablic to nie luksus, lecz konieczność — zarówno w szkole, jak i w biurze. Dzięki narzędziom takim jak zakupy.ai, możesz nie tylko znaleźć najlepszy produkt, ale i podjąć świadomą, odpowiedzialną decyzję. Pamiętaj — czasem prawdziwa rewolucja zaczyna się od… wyczyszczenia tablicy.